fot. UM Częstochowy
Międzynarodowa Agencja Fitch Ratings potwierdziła długoterminowe ratingi miasta dla zadłużenia w walucie zagranicznej i krajowej na poziomie „BBB". Potwierdzenie ratingów odzwierciedla oczekiwania agencji, że Częstochowa utrzyma wskaźnik zdolności obsługi i spłaty zadłużenia na poziomie odpowiadającym kategorii „a". Fitch Ratings przewiduje poprawę tego wskaźnika średniookresowo, pomimo oczekiwanych, utrzymujących się wysokich nakładów inwestycyjnych miasta wymagających finansowania kredytem. Analitycy liczą jednak na stabilne wyniki operacyjne, zauważając jednocześnie, że zmiany w mechanizmie finansowania jednostek samorządu terytorialnego (JST), które rozpoczęła reforma podatkowa „Polski Ład”, jak również wysoka inflacja, mogą w dalszym ciągu wywierać presję na nadwyżkę operacyjną miasta.
Profil ryzyka dla Częstochowy określany jest jako „średni”, podobnie jak pozostałych polskich miast ocenianych przez Fitch. Średni profil ryzyka (lub tolerancja długu) odzwierciedla umiarkowane ryzyko, że nadwyżka operacyjna miasta spadnie lub że roczna obsługa zadłużenia wzrośnie powyżej prognoz (w latach 2024-2028).
Na „średnią” oceniana jest także stabilność dochodów miasta. W tej ocenie brane są pod uwagę źródła dochodów i perspektywy ich wzrostu zgodnie z dynamiką wzrostu gospodarczego Polski. Transfery bieżące stanowiły 47% dochodów operacyjnych w 2023 r., a łączny udział dochodów podatkowych w dochodach operacyjnych miasta wynosił 37% w 2023 roku. W efekcie zmian w podatku PIT w 2022 r. wynikających z „Polskiego Ładu", jego udział w 2023 r. spadł do 19% dochodów operacyjnych - z ponad 21% w 2022 r.
Fitch ocenia jako „słabą” możliwość zwiększania dochodów przez większość polskich miast badanych przez Fitch. Jak wiadomo stawki podatków dochodowych oraz transfery bieżące z budżetu państwa są ustalane przez władze centralne, a środki kompensujące utracone przez miasto wpływy z PIT były jak dotąd niekonsekwentne i niewystarczające, aby zrekompensować ten spadek.
Stabilność wydatków w Częstochowie podobnie jak w innych miastach jest oceniana na „średnią”. Częstochowa może pochwalić się umiarkowaną kontrolą wzrostu wydatków operacyjnych. Rosły one zasadniczo zgodnie ze wzrostem dochodów operacyjnych, co zaowocowało marżą operacyjną na poziomie średnio 5,4% w latach 2019-2023.
Możliwość dostosowywania wydatków jest określana na „średnią”. Fitch ocenia zdolność miasta do ograniczania wydatków w odpowiedzi na relatywnie niższe dochody jako „średnią”. Możliwość dostosowania wydatków to około 10-15% wydatków bieżących. Wydatki sztywne stanowią 70-90% udziału w wydatkach całkowitych i wynikają głównie z zadań obligatoryjnych miasta w obszarach takich jak: oświata, opieka społeczna, świadczenie rodzinne i socjalne, administracja i bezpieczeństwo publiczne.
Zobowiązania Częstochowy i płynność (stabilność) miasta Fitch ocenia na „średnią”. Obecne zadłużenie Częstochowy określa jako umiarkowane. Na koniec 2023 r. w portfelu kredytowym dominowały kredyty z Europejskiego Banku Inwestycyjnego (prawie 71% zadłużenia). Pozostałą część (około 29%) stanowi kredyt i pożyczka inwestycyjna z Banku Gospodarstwa Krajowego oraz preferencyjne pożyczki z Banku Ochrony Środowiska. Całe zobowiązanie kredytowe miasta jest w złotych polskich, a 41% oparte jest o stałą stopę procentową, co eliminuje ryzyko walutowe i ogranicza ryzyko stopy procentowej. Jest to również rzadkością wśród polskich JST.
Ocena „średnia” odzwierciedla dotychczasowy brak rozwiązań systemowych w Polsce w postaci mechanizmów zapewniających wsparcie płynności JST w sytuacjach awaryjnych ze strony władz centralnych oraz fakt, że na polskim rynku nie ma banków ocenianych powyżej „A+”.
Płynność na koniec 2023 r. wraz z dostępną linią kredytową w rachunku nie przekroczyła rocznej obsługi zadłużenia. Średnie saldo wolnych środków na rachunku w ciągu roku wynosiło 59 mln zł, a nadwyżka operacyjna wygenerowana w 2023 r. - 41 mln zł.
Zadłużenie netto Częstochowy wzrosło w ujęciu nominalnym do 919 mln zł w 2023 r., ale pozostało na umiarkowanym poziomie 59,8% dochodów operacyjnych w 2023 roku. Zwiększenie zadłużenia wynikało z realizacji planu inwestycyjnego miasta, głównie związanego z dużymi inwestycjami współfinansowanymi przez UE, których koszty istotnie wzrosły na przestrzeni ostatnich lat.
W swoim scenariuszu ratingowym Fitch przewiduje stabilizację nadwyżki operacyjnej miasta w latach
2024-2028. Pomimo wzrostu zadłużenia wskaźnik spłaty zadłużenia pozostanie zgodny z oceną zdolności do obsługi zadłużenia na poziomie „a".
Samodzielny Profil Kredytowy (SCP) Częstochowy na poziomie „bbb” stanowi wypadkową „średniej” oceny profilu ryzyka oraz oceny „a” dla zdolności do obsługi zadłużenia.
Źródło: UM Częstochowy |
