fot.Edyta Pilichowska
W czwartek, 6 marca w multimedialnej Kaplicy Sykstyńskiej przy ul. Oleńki w Częstochowie naukowcy i historycy sztuki ogłosili odnalezienie szkicu "Sądu Ostatecznego". Jak przekonują, jego autorem z bardzo dużym prawdopodobieństwem jest sam Michał Anioł. Temu wybitnemu mistrzowi renesansu dzieło, na podstawie którego wiele lat później stworzył słynny fresk, zostało przypisane po pięciu latach analiz i badań ekspertów z różnych dziedzin nauki. Pikanterii dodaje fakt, że szkic jest w posiadaniu polskiego kolekcjonera, który zakupił go na aukcji w Szwajcarii jako rysunek bez przypisanego autorstwa.
Premierę sensacyjnego odkrycia zorganizował Dom Emisyjny Manuscriptum we współpracy z Gdańskim Kantorem Sztuki. Odkrycie komentował prof. Jerzy Miziołek – wybitny europejski znawca twórczości Michała Anioła. Prezentowano również dowody na autentyczność odkrycia. Na koniec odsłonięto kopię szkicu.
„Sąd Ostateczny” to jeden z najbardziej fascynujących i kontrowersyjnych przykładów twórczości Michała Anioła. Na temat tego, czy fresk powstał na podstawie szkicu, czy “od ręki”, od lat spierają się różni badacze historii sztuki. Źródła, takie jak np. „Żywoty najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów” Giorgia Vasariego, wspominają o wczesnych szkicach Michała Anioła do fresku „Sąd Ostateczny”, ale żadne nie wskazywało, gdzie go szukać i czy przetrwał do naszych czasów.
W 2019 roku - na zlecenie polskiego kolekcjonera sztuki - szkic do fresku z Kaplicy Sykstyńskiej został nabyty na aukcji w Domu Aukcyjnym Koller w Szwajcarii. Wykonany na pergaminie cienkim piórkiem, brązowym tuszem. Rozważając wówczas autorstwo tego szkicu wskazywano na Giulio Clovio (1498–1578), jednego z najbliższych współpracowników Michała Anioła (1475–1564). Kolekcjoner-nabywca po zasięgnięciu opinii o swoim nowym nabytku w Gdańskim Kantorze Sztuki, galerii o przeszło 44-letniej ugruntowanej tradycji i renomie, postanowił poddać szkic interdyscyplinarnym badaniom naukowym.
Analizy ikonograficzne, historyczne i stylistyczne nad szkicem podjął się polski badacz prof. Juliusz A. Chrościcki z Uniwersytetu Warszawskiego, z udziałem dr Katarzyny Krzyżagórskiej-Pisarek z Londynu. Badań konserwatorsko–technologicznych, analizy spektroskopowej, mikroskopowej podjęli się eksperci innych renomowanych instytucji; prof. Tomasz Kozielec, kierownik Katedry Konserwacji Papieru i Skóry na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu; prof. Tomasz Łojewski z Wydziału Inżynierii Materiałowej i Ceramiki AGH w Krakowie.
W toku badań uwzględniono liczne aspekty, zwracając uwagę na:
• technikę wykonania rysunku, charakterystyczną dla warsztatu Michała Anioła, oraz unikalne cechy kompozycyjne szkicu odróżniające go od znanych kopii i naśladownictw;
• pergamin jako podłoże szkicu, w tamtych czasach rzadko używane przez artystów, co podkreśla prestiżowy charakter artefaktu i tłumaczy potencjalny związek z papieskim zleceniem;
• żelazowo-galusowy atrament, typowy dla szkiców czasów Michała Anioła;
• precyzyjne odwzorowanie anatomicznych detali postaci, charakteryzujące rękę Buonarottiego.
Również badania nad wpływem szkicu na inne dzieła epoki – w tym ryciny Monogramisty CBS i Martina Roty – potwierdziły, że kompozycja szkicu była znana i doceniana w kręgach artystycznych tamtych czasów.
Opracowane ekspertyzy przynoszą rewelacyjną tezę naukową i sensacyjną wiadomość, że dzieło jest wczesnym szkicem koncepcji fresku w Kaplicy Sykstyńskiej, a jego autorstwo przypisywane jest Mistrzowi Michelangelo di Lodovico Buonarrotiemu Simoni.
Źródło: Dom Emisyjny Manuscriptum |
