fot. Jacek Śliwczyński
Do 15 października w Galerii Dobrej Sztuki można oglądać wystawę "Obraz Treblinki w oczach Samuela Willenberga". Urodzony w Częstochowie artysta był jednym z więźniów, którym udało się uciec z obozu koncentracyjnego w Treblince. Tworzył przejmujące rzeźby, nawiązujące do tragedii Holokaustu. Był m.in. autorem pomnika 40 tys. ofiar częstochowskiego getta przy ulicy Strażackiej, który odsłonięto w 2009 roku. Był także postacią bardzo zasłużoną dla polsko-żydowskiego dialogu oraz utrwalania pamięci o żydowskiej społeczności naszego miasta. Zmarł w 2016 roku w Izraelu.
Samuel Willenberg urodził się w 1923 roku w Częstochowie. Do 1939 roku mieszkał przy ulicy Fabrycznej (obecnie Mielczarskiego). Jego ojciec - Perec Willenberg, znany w mieście artysta - plastyk, pracował również jako nauczyciel w żydowskim gimnazjum.
Po wybuchu wojny niespełna 17-letni Samuel brał udział jako ochotnik w wojnie obronnej i został ranny w czasie potyczki z wojskami radzieckimi. W czasie wojny przebywał w Częstochowie i Opatowie, skąd w październiku 1942 roku trafił do obozu w Treblince. Dzięki podaniu się za murarza, jako jedyny z transportu uniknął śmierci w komorze gazowej. Został przydzielony do specjalnego komanda, w którym pracował przy sortowaniu rzeczy zamordowanych więźniów. Pewnego dnia, wśród stosu odzieży, rozpoznał ubrania swoich sióstr...
W 1943 roku wziął udział w buncie więźniów. Po niezwykle krwawej walce, w której zginęło blisko 800 Żydów, wraz z około 200 innymi osadzonymi zdołał uciec z Treblinki (wojnę przeżyło 68 z nich, Samuel Willenberg był ostatnim żyjącym uczestnikiem powstania w Treblince). Dotarł do Warszawy, gdzie odnalazł swojego ojca. W stolicy przeszedł do podziemia i zaangażował się w działania konspiracyjne w strukturach Polskiej Armii Ludowej. Po wybuchu Powstania Warszawskiego walczył w Śródmieściu u boku żołnierzy Armii Krajowej. Kiedy powstanie upadło opuścił miasto wraz ludnością cywilną, uciekł z transportu i ukrywał się do końca wojny.
Po wojnie służył przez pewien czas w wojsku, następnie zaangażował się w poszukiwania i pomoc ocalałym Żydom. W 1950 roku, wraz z matką i żoną wyjechał do Izraela, gdzie ukończył studia inżynierskie i pracował jako geodeta. Po przejściu na emeryturę poświęcił się rzeźbiarstwu. Szybko zasłynął jako autor licznych prac związanych z Holokaustem. Jednym z jego dzieł jest projekt pomnika 40 tys. ofiar częstochowskiego getta, który został odsłonięty w 2009 roku przy ulicy Strażackiej.
W 1994 roku ponownie przyjął polskie obywatelstwo. Na stałe mieszkał wprawdzie w Izraelu, ale bywał często w Polsce, także w Częstochowie, angażując się w wiele polsko-żydowskich inicjatyw historycznych, społecznych i kulturalnych. Wraz z żoną towarzyszył wycieczkom z Izraela, przyjeżdżającym do Polski.
Działał m.in. w Światowym Związku Żydów Częstochowian i Ich Potomków, był uczestnikiem zjazdów Żydów Częstochowian organizowanych w naszym mieście, a także gościem Światowego Kongresu Częstochowian.
Został odznaczony m.in. Krzyżem Srebrnym Virtuti Militari, dwukrotnie Krzyżem Walecznych i Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
Na wystawie w Galerii Dobrej Sztuki można obejrzeć 15 rzeźb Samuela Willenberga.
W uroczystym otwarciu wystawy, które odbyło się 17 września uczestniczyli m.in. prezydent Krzysztof Matyjaszczyk, jego zastępca Ryszard Stefaniak, wiceprzewodnicząca Rady Miasta Częstochowy, społeczny konsultant ds. społeczności żydowskiej w Częstochowie Jolanta Urbańska, przedstawiciele Fundacji Pamięć i Odnowa - Krzysztof Strauss i częstochowskiego oddziału IPN - Adam Kurus oraz przewodnicząca Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów Izabela Sobańska-Klekowska. Do gości dołączyli też – w specjalnie przygotowanych z tej okazji nagraniach video – wdowa Ada Willenberg oraz Alon Goldman, prezydent Światowego Związku Żydów Częstochowian.
Ogólnopolską wystawę "Obraz Treblinki w oczach Samuela Willenberga" przygotowaną przez Instytut Pamięci Narodowej po raz pierwszy zaprezentowano w ramach obchodów Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holocaustu, 28 stycznia 2020 r. w Centrum Edukacyjnym „Przystanek Historia” w Warszawie. Ekspozycja składająca się z 15 rzeźb pokazywana była później w siedzibie IPN w Lublinie, Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku oraz w siedzibie IPN w Krakowie. Od 18 września do 15 października można ją oglądać w rodzinnym mieście artysty.
Patronat Narodowy nad ekspozycją objął prezydent RP Andrzej Duda.
 Źródło: UM Częstochowy |
