fot. PL

- Sprawa wzrostu kosztów systemu gospodarowania odpadami nie dotyczy tylko Częstochowy - podkreśla Andrzej Babczyński, zastępca prezydenta miasta. - Przykłady można by mnożyć. Już od 1 kwietnia w Kłobucku ta opłata wynosi 32 zł za odpady segregowane i 64 za niesegregowane, we Wręczycy Wielkiej to koszt 29 i 58 zł. W Chorzowie natomiast firma, która odbierała śmieci, woli zapłacić karę, bo nie jest w stanie tego robić za podpisane koszty umowne.

W Częstochowie obecnie stawki wynoszą ciągle 18 zł miesięcznie od osoby za odpady segregowane i 36 zł za niesegregowane. Nowe stawki uchwalone przez samorząd, które mają wejść od lipca 2020 r. to 29 zł za segregowane i 58 zł za niesegregowane.

System gospodarowania odpadami musi być systemem samofinansującym się – musi się bilansować. Oznacza to, że samorząd nie może ,,zarabiać” na śmieciach – ma po prostu zapewnić środki na obsługę systemu. A koszty tej obsługi – a więc i pobierane od mieszkańców opłaty – stale rosną w całej Polsce.

- Uchwalona podwyżka stawek nie ma rekompensować samorządowi finansowych strat, które ponosi poza systemem gospodarowania odpadami, z wyniku decyzji rządu w ostatnich latach, dokładających wydatków i ograniczających dochody miasta. Nie wynika także z chęci zmniejszenia ubytków budżetowych, wynikających z obecnego stanu epidemii i ograniczeń z nim związanych - tłumaczy biuro prasowe Urzędu Miasta Częstochowy. - Zmiana stawek odzwierciedla rzeczywiste koszty systemu gospodarowania odpadami, które niestety lawinowo rosną. Dzieje się tak na skutek kilku głównych czynników.

Pierwszy to skokowy wzrost tzw. opłaty marszałkowskiej – kosztów składowania odpadów, czyli opłat za korzystania ze środowiska, ustalanych przez Rząd. W ciągu ostatnich dwóch lat wzrosła ona niemal dwukrotnie – w 2018 roku było to 140 zł za tonę; w 2020 roku – aż 270 zł.

Kolejny czynnik to trudności ze zbytem surowców wtórnych (tworzyw sztucznych, papieru) i spadek ich cen. Wcześniej to miasto sprzedawało np. makulaturę do ponownego przetworzenia, a teraz samo musi dopłacać do jej odbioru.

Trzeci element to rosnące koszty zagospodarowania tzw. frakcji energetycznej (kalorycznej) odpadów –  instalacjom trzeba płacić za jej odbiór. Średnia cena, którą miasto płaci za odbiór frakcji kalorycznej w pierwszym półroczu tego roku to 680 zł za tonę, a prognozowana średnia cena w drugim półroczu to aż 850 zł. Dla porównania – dwa lata temu było to 210 zł za tonę.

Zwiększają się także wymagania co do recyklingu odpadów w gminach (z 50% w tym roku do 65% w 2035 roku). Za niedostosowanie się do nich gminy – a więc ostatecznie także ich mieszkańców – czekają kary.

Zgromadzeniu przez miasto środków na sfinansowanie systemu nie sprzyja – spowodowane nowelizacją ustawy – ograniczenie opłaty za pojemnik w nieruchomościach niezamieszkałych (spadek wpływów o ok. 11 mln zł rocznie w skali miasta). Ta zmiana dopuszcza, aby od 1 lipca tego roku firma płaciła za odpady mniej niż wynosi koszt ich odbioru i zagospodarowania. Takie rozwiązanie nieco pomoże firmom w czasie spodziewanej recesji, ale wskazany wyżej koszt zostaje w ten sposób przeniesiony na innych uczestników systemu.

Instalacje przetwarzające odpady mają być obowiązkowo objęte dozorem monitoringu wizyjnego (jego koszt w przypadku Częstochowskiego Przedsiębiorstwa Komunalnego to ponad 250 tys. zł). Kosztuje też obowiązek dostosowania systemu do wymogów Bazy o Odpadach – dla Częstochowskiego Przedsiębiorstwa Komunalnego wyniósł łącznie ponad 120 tys. zł.

Trzeba jeszcze dodać, że strumień odpadów komunalnych – które trzeba odebrać, składować, przetworzyć – jest coraz większy. I jest to powszechne zjawisko cywilizacyjne; nie dotyczy wyłącznie Częstochowy, ani wyłącznie polskich miast czy gmin.

Nie bez wpływu na wysokość nowych stawek w Częstochowie ma też obecna pandemia koronawirusa. W odpadach mogą potencjalnie znajdować się również śmieci z mieszkań, w których przebywają osoby na kwarantannie bądź osoby izolowane, u których rozpoznano już obecność wirusa, ale ich względnie dobry stan nie wymaga leczenia szpitalnego. Pracownicy firm zajmujących się oczyszczaniem miast i przerobem odpadów obawiają się, że mając regularny i wydłużony kontakt z odpadami są teraz narażeni na zainfekowanie w znacznie większym stopniu niż zwykli mieszkańcy, którzy po prostu wyrzucają śmieci. Jednym z elementów, który może sprawić, że ci pracownicy nadal będą chcieli wykonywać tę niezbędną pracę, jest motywacja finansowa – wynagrodzenia odpowiednie do ponoszonego ryzyka. Miasto musi więc wykazać się zapobiegliwością i zabezpieczyć środki dla firm świadczących tę usługę. - Samorząd nie może dopuścić do sytuacji, w której nie będzie podmiotu skłonnego odbierać odpady komunalne ze względu na związane z tym potencjalne zagrożenie dla jego pracowników. Pojawia się też konieczność wprowadzenia dodatkowych zabezpieczeń i środków ochrony osobistej na linii segregowania odpadów w Częstochowskim Przedsiębiorstwie Komunalnym. Jeśli miasto nie będzie miało na to funduszy, śmieci mogą stać się dla wielu osób źródłem wtórnego zagrożenia epidemicznego.

- Samorząd Częstochowy zdaje sobie sprawę z problemów, jakie dla lokalnej gospodarki odpadami generuje kryzys związany z koronawirusem - zapewnia biuro prasowe Urzędu Miasta Częstochowy. - Miasto wnioskowało, aby w obliczu pandemii zmienić system odbioru odpadów na taki, w którym postępuje się z nimi jak z odpadami zakaźnymi. Strona rządowa twierdzi, że nie ma na to pieniędzy. Ciężar zabezpieczenia odpowiednich środków na gospodarkę odpadową w warunkach pandemii spada więc na samorządy lokalne, a więc finalnie – na mieszkanki i mieszkańców płacących za odbiór śmieci.

Miasto ma zwrócić się do wojewody o rekompensatę tych wydatków z rezerwy państwowej na zapobieganie i zwalczanie chorób zakaźnych. Na razie nie wiadomo, czy taka refundacja będzie możliwa.

Źródło: UM Częstochowy